[*] "Rahmân” ve “Rahîm" kelimeleri, rahmet (رحمة) kökündendir. Rahmet, iyilik ve ikramı gerektiren incelik anlamındadır. Allah’ın özelliği olarak kullanılınca sadece iyilik ve ikram anlaşılır (Müfredât). Rahmân “rahmeti her şeyi kuşatan” demektir. Bu özellik Allah’tan başkasında olmayacağı için “iyiliği sonsuz” diye çevirdik. Rahîm “çok merhametli” demektir. Bu özellik Allah’ın dışındaki varlıklarda da olabilir. Nitekim ‘rahîm’ kelimesi, Tevbe 9/128. âyette Resulullah için; Fetih 48/29. ayette ise müminler için kullanılmıştır.

[*] Bakara 2/185. âyette, Kur’an’ın Ramazan ayında, Duhân 44/3. âyette mübarek bir gecede, bu ayette de Kadir gecesinde indirildiği bildirilmektedir. Dolayısıyla “Biz onu indirdik (اَنْزَلْنَاهُ)” ifadesindeki “onu (ه)” zamiri, Kur’an’ın tamamına değil, kadir gecesinde inen beş ayete işaret etmektedir (Alak 96/1-5). Çünkü Kur’ân’ın indirilmesi yirmi yılı aşkın bir zamanda tamamlanmıştır.

[1*] Tefsir ve mealler, buradaki Ruh ile Cebrail’in kastedildiğini söylerler. Allah, Cebrail dahil, bütün melekleri, kendi emri olan ruh ile tercih ettiği kullarına indirdiğini söylediği için (Nahl 16/2) burada ruh ile kastedilen, görevlendirilen meleklere verilen emrin (Duhân 44/4-5) içeriği olmalıdır. O zaman âyetin meali şöyle olur: “O gece, melekler, yanlarındaki ruh ile Rablerinin izni doğrultusunda her bir iş için iner de iner.” Çünkü buradaki ruh, Allah’tan gelen bilgi anlamındadır (İsra 17/85, Mümin 40/15, Şura 42/52). “yanlarındaki ruh ile” anlamının doğru olması için, metnin; (وعندهم الروح) şeklinde tadir edilmesi gerekir. Bu tür takdirler, Arap dilinin olmazsa olmazlarındandır. 

[2*] Meryem 19/64, Duhân 44/5.

[3*] O gece meleklere görev taksimatı yapılır ve her biri, aldığı emirle görev yerine gönderilir (Duhân 44/1-6). 

[1*] Fecr, genişçe yarılma anlamındadır (Müfredat). Yarılma,  doğu ufkunun üst tarafında hafif bir aydınlıkla başlar. Aydınlığın başladığı, sönük yıldızların kaybolmasıyla anlaşılır. Bu vakitte tabiat uyanır, vücut ısımız artar, seher ve sahur vakti girer. Buna astronomik tan da denir. Bu, fecr-i kazibin başladığı vakittir. Sahur yemeği bu vakitte yenir (Bakara 2/187). 

[2*] Bu gece Ramazan’ın son 10 gecesi içindedir (Fecr 89/1-5).