MERYEM

TEFSİR
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
İyiliği sonsuz, ikramı bol Allah’ın adıyla...[*]

[*] "Rahmân” ve “Rahîm" kelimeleri, rahmet (رحمة) kökündendir. Rahmet, iyilik ve ikramı gerektiren incelik anlamındadır. Allah’ın özelliği olarak kullanılınca sadece iyilik ve ikram anlaşılır (Müfredât). Rahmân “rahmeti her şeyi kuşatan” demektir. Bu özellik Allah’tan başkasında olmayacağı için “iyiliği sonsuz” diye çevirdik. Rahîm “çok merhametli” demektir. Bu özellik Allah’ın dışındaki varlıklarda da olabilir. Nitekim ‘rahîm’ kelimesi, Tevbe 9/128. âyette Resulullah için; Fetih 48/29. ayette ise müminler için kullanılmıştır.
(Meryem 19/1)
كٓهٰيٰعٓصٓۜ
Kâf-Hâ-Yâ-Ayn-Sâd![*]

[*] Bu harflere huruf-u mukattaa /birbiri ile bağlantısı kesilmiş harfler denir. Bunların Nebîmize sorulmamış olması, bilinen bir anlamının olduğunu gösterir. Yoksa müşrikler bunu dillerine dolar, Nebîmizi sürekli rahatsız ederlerdi. Bununla ilgili sorular, İslam’ın Arap yarımadası dışına yayılmasından sonra başlamıştır. Bu harflerle başlayan yirmi dokuz sureden yirmi beşinde Kur’an’a, dördünde de önemli bir konuya vurgu yapılıyor olmasından onların dikkatleri toplama görevi yaptığı anlaşılır. Türkçede böyle bir kullanım yoktur. 
(Meryem 19/2)
ذِكْرُ رَحْمَتِ رَبِّكَ عَبْدَهُ زَكَرِيَّاۚ
Bu, Rabbinin, kulu Zekeriyya’ya olan iyilik ve ikramı hakkındaki doğru bilgidir:[*]

[*] Zekeriyya Aleyhisselam kendisine kitap, hikmet ve nebilik verilen değerli şahsiyetlerden biridir (En’am 6/85-89).
(Meryem 19/3)
اِذْ نَادٰى رَبَّهُ نِدَٓاءً خَفِيًّا
O, bir gün Rabbine gizlice yalvarıp yakarmış,[*]

[*] Enbiya 21/89.

 
(Meryem 19/4)
قَالَ رَبِّ اِنّ۪ي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنّ۪ي وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَيْبًا وَلَمْ اَكُنْ بِدُعَٓائِكَ رَبِّ شَقِيًّا
şöyle demişti: “Rabbim! Kemiklerim pek güçsüzleşti, saçım başım iyice ağardı.[*] Rabbim, sana yaptığım dualar sayesinde (şimdiye kadar) hiç mutsuz olmadım.

[*] Meryem 19/8.

 
(Meryem 19/5)
وَاِنّ۪ي خِفْتُ الْمَوَالِيَ مِنْ وَرَٓاء۪ي وَكَانَتِ امْرَاَت۪ي عَاقِرًا فَهَبْ ل۪ي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّاۚ
Ama benim arkamdan gelecek (görevimi devralacak) olan yakınlarım hakkında endişeliyim (yerimi dolduramayabilirler). Karım da kısır. Onun için bana, katından bir veli /görevimi devralacak bir yakın ihsan eyle![*]

[*] Âl-i İmran 3/38.
(Meryem 19/6)
يَرِثُن۪ي وَيَرِثُ مِنْ اٰلِ يَعْقُوبَۗ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا
O, hem bana hem de Yakup hanedanına mirasçı olsun.[*] Rabbim, onu rızana layık kıl!”

[*] Zekeriyya aleyhisselamın çocuğu olmadığı için kendine ve Yakup hanedanına mirasçı olacak birini istemesi, o kişinin kendi görevini sürdürecek özellikte olmasını istediğini göstermektedir (Enbiya 21/89).
(Meryem 19/7)
يَا زَكَرِيَّٓا اِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَامٍۨ اسْمُهُ يَحْيٰىۙ لَمْ نَجْعَلْ لَهُ مِنْ قَبْلُ سَمِيًّا
(Melekler ona öyle seslendi:)[1*] “Ey Zekeriyya! Sana, ismi Yahya olan[2*] bir oğul müjdeliyoruz. Daha önce bu ismi hiç kimseye vermedik.”

[1*] Al-i İmran 3/39.

[2*] Enbiya 21/90.

 
(Meryem 19/8)
قَالَ رَبِّ اَنّٰى يَكُونُ ل۪ي غُلَامٌ وَكَانَتِ امْرَاَت۪ي عَاقِرًا وَقَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْكِبَرِ عِتِيًّا
Zekeriyya dedi ki: “Rabbim, benim nasıl oğlum olabilir! Karım kısır, ben de yaşlılığın son evresine ulaştım.”[*]

[*] Âl-i İmran 3/40.

 
(Meryem 19/9)
قَالَ كَذٰلِكَۚ قَالَ رَبُّكَ هُوَ عَلَيَّ هَيِّنٌ وَقَدْ خَلَقْتُكَ مِنْ قَبْلُ وَلَمْ تَكُ شَيْـًٔا
(Meleklerden biri) “Evet öyle." dedi; “Ama Rabbin dedi ki: ‘O bana kolaydır. Daha önce sen de hiçbir şey değilken seni yaratmıştım’.” [*]

[*] Benzer bir ifade için bkz: Meryem 19/67.

 
(Meryem 19/10)
قَالَ رَبِّ اجْعَلْ ل۪ٓي اٰيَةًۜ قَالَ اٰيَتُكَ اَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلٰثَ لَيَالٍ سَوِيًّا
Zekeriyya dedi ki: “Rabbim, bana bir gösterge ver!” Allah dedi ki: “Senin göstergen, sapasağlam olduğun halde üç gece[1*] insanlarla konuşamamandır.”[2*]

[1*] "Konuşamaması, bu göstergeyi kendisi için istemesinden dolayıdır. Buraya "konuşmama" şeklinde meal verilemez, çünkü konuşmama, insanın elindedir. Gösterge olması için istediği halde konuşamaması gerekir. 

[2*] “Mabeddeki has oda” anlamı verdiğimiz kelime mihrab (المحراب)’dır. ”Mihrab; oda, hünkar mahfili, başoda, sultanın tek başına kaldığı has oda, harem dairesi, insanların oturduğu ve toplandığı yer vs. anlamlarda kullanılır (Lisân’ul-Arab ve el-Kamus’ul-Muhît). (Âl-i İmran 3/37-39, Sâd 38/21).
(Meryem 19/11)
فَخَرَجَ عَلٰى قَوْمِه۪ مِنَ الْمِحْرَابِ فَاَوْحٰٓى اِلَيْهِمْ اَنْ سَبِّحُوا بُكْرَةً وَعَشِيًّا
Sonra mabeddeki has odadan[1*] halkının karşısına çıktı ve onlara: “Sabah-akşam ibadet edin!” diye işarette bulundu.[2*]

[1*] “Mabeddeki has oda” anlamı verdiğimiz kelime mihrab (المحراب)’dır. ”Mihrab; oda, hünkar mahfili, başoda, sultanın tek başına kaldığı has oda, harem dairesi, insanların oturduğu ve toplandığı yer vs. anlamlarda kullanılır (Lisân’ul-Arab ve el-Kamus’ul-Muhît). (Al-i İmran 3/37-39, Sad 38/21).

[2*] Burada “işarette bulundu” olarak anlamlandırılan kelime “vahyetti” kelimesidir. Bu anlam Âl-i İmran 3/41’den dolayı verilmiştir. Zekeriya ve Yahya aleyhisselamla ilgili buraya kadar verilen bilgilerin benzerleri, İncil’de de (Luka 1:5-25,57-66) yer almaktadır.
(Meryem 19/12)
يَا يَحْيٰى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍۜ وَاٰتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّاۙ
(Çocuk büyüyünce dedik ki:) “Ey Yahya, bu Kitab’ı al ve sıkı sarıl!”[*] O henüz çocukken ona doğru karar verme yeteneği (hikmet) vermiştik.

[*] Yahya Aleyhisselam da babası Zekeriyya Aleyhisselam gibi kitap, hikmet ve nebilik verilen değerli şahsiyetlerden biridir (En’am 6/85-89).

 
(Meryem 19/13)
وَحَنَانًا مِنْ لَدُنَّا وَزَكٰوةًۜ وَكَانَ تَقِيًّاۙ
Ona katımızdan şefkat duygusu ve temiz huy da verdik. O, yanlışlardan sakınan biriydi.[*]

[*] Âl-i İmran 3/39.

 
(Meryem 19/14)
وَبَرًّا بِوَالِدَيْهِ وَلَمْ يَكُنْ جَبَّارًا عَصِيًّا
Anasına - babasına iyilik eden bir kişiydi. O hiç zorba ve isyankâr olmadı.[*]

[*] Enbiya 21/90.
(Meryem 19/15)
وَسَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوتُ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا۟
Doğduğu gün, öldüğü gün ve diri olarak kaldırılacağı gün tam bir esenlik ve güvenlik içinde olsun![*]

[*] Buradaki ayetler, bazı İncillerde yer alan, Yahya aleyhisselamın öldürüldüğü iddialarının (Matta 14/3-12, Markos 6/17-29) gerçek dışı olduğunu gösterir. Allah’ın ona verdiği Yahya ismi (Meryem 19/7), bunun ilk delilidir. Yahya, yaşayan kişi anlamındadır. Arapçada isim, bir şeyi tanımlayan sözdür (Müfredat).  İkinci delil de bu ayette, doğduğu gün, öldüğü gün ve yeniden diriltileceği gün tam bir esenlik ve güvenlik içinde olacağının bildirilmiş olmasıdır. Doğumundan ölümüne kadar güven içinde olacağı bildirilen ikinci kişi, İsa aleyhisselamdır (Meryem 19/ 33). Halbuki Yahudiler, İsa aleyhisselamı da öldürdüklerini söylerler (Nisa 4/157). Hıristiyanlar da sistemlerini, onun çarmıha gerilip defnedilmesinden üç gün sonra kabrinden çıkarak Celile’de on bir havarisine gö­ründüğü iddiası üzerine kurarlar (Matta 28/16–20). İncil, Allah’ın İsa aleyhisselama indirdiği kitaptır (Maide 5/46). Onun ölümünden sonrası ile ilgili sözler İncil’e ait olamaz. 

 
(Meryem 19/16)
وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مَرْيَمَۢ اِذِ انْتَبَذَتْ مِنْ اَهْلِهَا مَكَانًا شَرْقِيًّاۙ
Bu kitapta Meryem’i de anlat.[*] Bir gün ailesinden ayrılıp doğuda bir yere çekilmiş,

[*] Âl-i İmran 3/35-37, 42, Maide 5/75.

 
 
 
(Meryem 19/17)
فَاتَّخَذَتْ مِنْ دُونِهِمْ حِجَابًا فَاَرْسَلْنَٓا اِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِيًّا
onlarla kendi arasına bir engel koymuştu. Derken ona Ruhumuzu (Cebrail’i)[*] gönderdik, o da ona eli yüzü düzgün bir beşer şeklinde göründü.

[*] Bu ruh, Ruh’ül-kudüs yani Cebrail aleyhisselamdır. Allah İsa aleyhisselamı daima onunla desteklemiştir (Bakara 2/87, 253, Maide 5/110; Şuara 26/193-194).

 

 
(Meryem 19/18)
قَالَتْ اِنّ۪ٓي اَعُوذُ بِالرَّحْمٰنِ مِنْكَ اِنْ كُنْتَ تَقِيًّا
Meryem dedi ki: “Senden Rahman’a sığınırım! Eğer yanlışlardan sakınan biri isen (bana dokunma)!”

(Meryem 19/19)
قَالَ اِنَّمَٓا اَنَا۬ رَسُولُ رَبِّكِۗ لِاَهَبَ لَكِ غُلَامًا زَكِيًّا
(Cebrail) Dedi ki: “Ben kesinlikle Rabbinin elçisiyim.[1*] O, beni sana temiz huylu bir oğul bahşetmem için gönderdi.[2*]

[1*] Şûrâ 42/51.

[2*] Âl-i İmran 3/45.

 

 
(Meryem 19/20)
قَالَتْ اَنّٰى يَكُونُ ل۪ي غُلَامٌ وَلَمْ يَمْسَسْن۪ي بَشَرٌ وَلَمْ اَكُ بَغِيًّا
Meryem dedi ki: “Benim nasıl oğlum olabilir! Bana hiçbir erkek dokunmadı ve ben yoldan çıkmış biri de değilim.”[*]

[*] Tahrim 66/12.

 
(Meryem 19/21)
قَالَ كَذٰلِكِۚ قَالَ رَبُّكِ هُوَ عَلَيَّ هَيِّنٌۚ وَلِنَجْعَلَهُٓ اٰيَةً لِلنَّاسِ وَرَحْمَةً مِنَّاۚ وَكَانَ اَمْرًا مَقْضِيًّا
“(Cebrail:) ‘Evet, öyle’ dedi. Ama Rabbin dedi ki: ‘O bana kolaydır, onu insanlar için bir ayet/ gösterge[1*] ve katımızdan bir ikram kılmamız için (bahşedeceğiz).’ Bu, karara bağlanmış bir iştir.”[2*]

[1*] Enbiya 21/91, Mü’minun 23/50.

[2*] Âl-i İmran 3/45, 59.

 
(Meryem 19/22)
فَحَمَلَتْهُ فَانْتَبَذَتْ بِه۪ مَكَانًا قَصِيًّا
Ardından Meryem çocuğa hamile kaldı[*] ve onunla uzak bir yere çekildi.

 
(Meryem 19/23)
فَاَجَٓاءَهَا الْمَخَاضُ اِلٰى جِذْعِ النَّخْلَةِۚ قَالَتْ يَا لَيْتَن۪ي مِتُّ قَبْلَ هٰذَا وَكُنْتُ نَسْيًا مَنْسِيًّا
Sonra doğum sancıları onu, bir hurma dalının altına getirdi. “Ah keşke daha önce ölseydim de unutulup gitseydim!” dedi.

(Meryem 19/24)
فَنَادٰيهَا مِنْ تَحْتِهَٓا اَلَّا تَحْزَن۪ي قَدْ جَعَلَ رَبُّكِ تَحْتَكِ سَرِيًّا
(Cebrail, Meryem’in) bulunduğu yerin aşağısından ona şöyle seslendi: “Üzülme! Rabbin, bulunduğun yerin aşağısında, fışkıran bir su oluşturdu.

(Meryem 19/25)
وَهُزّ۪ٓي اِلَيْكِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَيْكِ رُطَبًا جَنِيًّاۘ
Hurma dalını kendine doğru salla da o senin üzerine taze ve olgun hurma döksün.[*]

[*] Hurma, içeriğindeki oksitosin sayesinde rahim ağzını uyarır. Kaslara uyarıcı etkide bulunması doğumu kolaylaştırır. Hatta doğumun başlamadığı zamanlarda suni sancı denen yapay oksitosin verilerek anne doğuma başlatılır. Bu içerik hurmada oldukça yüksektir. Bu ayete göre İsa aleyhisselamın doğumu, hurmaların hasat zamanındadır. Filistin'de hurma hasadı Ağustos - Eylül aylarındadır.

 
(Meryem 19/26)
فَكُل۪ي وَاشْرَب۪ي وَقَرّ۪ي عَيْنًاۚ فَاِمَّا تَرَيِنَّ مِنَ الْبَشَرِ اَحَدًاۙ فَقُول۪ٓي اِنّ۪ي نَذَرْتُ لِلرَّحْمٰنِ صَوْمًا فَلَنْ اُكَلِّمَ الْيَوْمَ اِنْسِيًّاۚ
Haydi ye, iç; gözün aydın olsun. İnsanlardan birini görürsen şöyle de: ‘Ben Rahman’a susma orucu adadım, o yüzden bugün asla kimseyle konuşmayacağım!”[*]

[*] Susma orucu anlamı verdiğimiz kelime “savm (صوم)”dır. Yeme-içme, konuşma ve yürüme eylemlerinden birini yapmaktan kendini engellemek anlamına gelir (Müfredat). Savm kelimesi Kur'an'da sadece susma orucu anlamındadır ve yalnız bu ayette geçer. Yeme - içme ve cinsel ilişkiden uzak kalma anlamındaki oruç içinse aynı kökten sıyâm (صيام) kelimesi kullanılır (Bakara 2/183, 187, 196, Nisa 4/92, Maide 5/89, 95, Mücadele 58/4).

 
 
(Meryem 19/27)
فَاَتَتْ بِه۪ قَوْمَهَا تَحْمِلُهُۜ قَالُوا يَا مَرْيَمُ لَقَدْ جِئْتِ شَيْـًٔا فَرِيًّا
Daha sonra bebeği kucağına alıp halkına getirdi. Dediler ki: “Meryem! Sen gerçekten hiç beklenmeyecek bir şeyle karşımıza çıktın.[*]
 
(Meryem 19/28)
يَٓا اُخْتَ هٰرُونَ مَا كَانَ اَبُوكِ امْرَاَ سَوْءٍ وَمَا كَانَتْ اُمُّكِ بَغِيًّاۚ
Ey Harun’un kız kardeşi![*] Senin baban kötü bir kişi olmadığı gibi annen de yoldan çıkmış biri değildir.”

[*] Eski Sami kullanımında, bir kişinin adı genellikle tanınmış bir ata veya kabile soyunun kurucusuyla ilişkilendirilirdi. Bu nedenle, örneğin Benu Temim kabilesinden bir adama bazen "Temim'in oğlu" veya "Temim'in kardeşi" diye hitap edilirdi. Meryem, rahipler sınıfını teşkil eden Musa'nın (as) kardeşi Harun'un (as) soyundan geldiği için, ona "Harun'un kız kardeşi" denmiştir (Muhammed Esed, Kur’an Mesajı). İncil Luka 1:34-37’de Elizabet’le Meryem’in akraba olduğu açıkça söylenmekte, Luka 1:5’te de Elizabet’in Harun’un soyundan olduğu “Harun’un kızlarından” ifadesiyle belirtilmektedir. Öyleyse Meryem’e “Harun’un kız kardeşi” denmesi de onun değerli bir sınıfın atası olan Harun’un soyundan geldiğini hatırlatmak içindir.

 
(Meryem 19/29)
فَاَشَارَتْ اِلَيْهِ۠ قَالُوا كَيْفَ نُكَلِّمُ مَنْ كَانَ فِي الْمَهْدِ صَبِيًّا
Bunun üzerine Meryem bebeği işaret etti. Dediler ki: “Biz beşikteki bebekle nasıl konuşalım?”[*]

[*] Âl-i İmran 3/46, Maide 5/110.

 
(Meryem 19/30)
قَالَ اِنّ۪ي عَبْدُ اللّٰهِ۠ اٰتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَن۪ي نَبِيًّاۙ
Bebek şöyle dedi: “Ben Allah’ın kuluyum. O, bana Kitab’ı verdi[1*] ve beni nebi yaptı.[2*]

[1*] Ona kitap verilmesi, kitaba ait bilgilerin ana rahmindeyken öğretilmesidir. İsa (a.s.) da Tevrat’a uymakla sorumludur (Âl-i İmran 3/48); ancak ona, İsrailoğullarına haram kılınmış bazı yiyecekleri helal kılma görevi  verilmiştir (Âl-i İmran 3/51). 

[2*] Bu ayet Allah tarafından nebî olarak görevlendirilen kişilere kitap verildiğinin delillerinden biridir. Ayrıntılı bilgi için bkz: Bakara 2/136, 213, Âl-i İmrân 3/81, 84, En’âm 6/82-90). 
 
 

 
(Meryem 19/31)
وَجَعَلَن۪ي مُبَارَكًا اَيْنَ مَا كُنْتُۖ وَاَوْصَان۪ي بِالصَّلٰوةِ وَالزَّكٰوةِ مَا دُمْتُ حَيًّاۖ
Bulunduğum her yerde beni mübarek kıldı /çok faydalı bir kişi yaptı; yaşadığım sürece bana namaz ve zekât görevi yükledi.[*]
 
(Meryem 19/32)
وَبَرًّا بِوَالِدَت۪يۘ وَلَمْ يَجْعَلْن۪ي جَبَّارًا شَقِيًّا
Anama iyilik eden biri yaptı. Beni zorba ve hayırsız biri yapmadı.”[*]

[*] Benzer şeyler Yahya Aleyhisselam için de söylenmiştir (Meryem 19/14).
(Meryem 19/33)
وَالسَّلَامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدْتُ وَيَوْمَ اَمُوتُ وَيَوْمَ اُبْعَثُ حَيًّا
Doğduğum gün, öleceğim gün ve diri olarak kaldırılacağım gün, esenlik ve güvenlik içinde olayım!”[*]

[*] İsa aleyhisselama, öldüğü gün esenlik ve güvenlik içinde olacağını söyleten Allah Teala’dır. Düşmanlarının onu öldürme planlarını, boşa çıkarmıştır (Âl-i İmran 3/54-55, Nisa 4/157). Aynı durum Yahya aleyhisselam için de geçerlidir (Meryem 19/15).

 
(Meryem 19/34)
ذٰلِكَ ع۪يسَى ابْنُ مَرْيَمَۚ قَوْلَ الْحَقِّ الَّذ۪ي ف۪يهِ يَمْتَرُونَ
İşte Meryem oğlu İsa! Hakkında tartışıp durdukları konuda, sözün doğrusu budur.[*]

[*] Âl-i İmran 3/59-60.
(Meryem 19/35)
مَا كَانَ لِلّٰهِ اَنْ يَتَّخِذَ مِنْ وَلَدٍۙ سُبْحَانَهُۜ اِذَا قَضٰٓى اَمْرًا فَاِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُۜ
Allah’ın çocuk edinmesi olacak iş değildir. Bu ona yakıştırılamaz! O bir işe karar verdiği zaman onun için sadece “Ol!” der, o da oluşur.[*]

[*] Bakara 2/116-117, Nisa 4/171, Tevbe 9/30, Meryem 19/88-93, Cin 72/3, İhlas 112/3.
(Meryem 19/36)
وَاِنَّ اللّٰهَ رَبّ۪ي وَرَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُۜ هٰذَا صِرَاطٌ مُسْتَق۪يمٌ
(İsa devam etti:) “Allah benim de Rabbimdir, sizin de Rabbinizdir. Öyleyse siz, ona kulluk edin; bu dosdoğru bir yoldur.”[*]

[*] Âl-i İmran 3/51, Mâide 5/117, Zuhruf 43/64. Bu konu İncil’de şöyle geçer: “İsa (din bilginine) şöyle karşılık verdi: "En önemli buyruk şudur: 'Dinle, ey İsrail! Tanrımız Rab tek Rab'dir. Tanrın Rab'bi bütün yüreğinle, bütün canınla, bütün aklınla ve bütün gücünle seveceksin.'.” (Markos 12:29). 

 
(Meryem 19/37)
فَاخْتَلَفَ الْاَحْزَابُ مِنْ بَيْنِهِمْۚ فَوَيْلٌ لِلَّذ۪ينَ كَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ يَوْمٍ عَظ۪يمٍ
İçlerinden bazı kesimler anlaşmazlığa düştü.[1*] O azametli günde görüp yaşayacaklarından dolayı kâfirlik edenlerin vay haline![2*]

[1*] Âl-i İmran 3/55, Nisa 4/157.

[2*] Zuhruf 43/65, Zariyat 51/60.
(Meryem 19/38)
اَسْمِعْ بِهِمْ وَاَبْصِرْۙ يَوْمَ يَأْتُونَنَاۚ لٰكِنِ الظَّالِمُونَ الْيَوْمَ ف۪ي ضَلَالٍ مُب۪ينٍ
Bize gelecekleri gün öyle iyi işitecek ve öyle iyi görecekler ki![*] Ama yanlışlara dalan o kimseler bugün açık bir sapkınlık içindeler.

[*] Secde 32/12.
(Meryem 19/39)
وَاَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ اِذْ قُضِيَ الْاَمْرُۚ وَهُمْ ف۪ي غَفْلَةٍ وَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ
İş bitirilip yürek acısı çekecekleri güne dair sen onları uyar. Onlar umursamazlık içindeler. Onlar inanıp güvenmiyorlar.[*]

[*] İbrahim 14/44, Mü’min 40/18.
(Meryem 19/40)
اِنَّا نَحْنُ نَرِثُ الْاَرْضَ وَمَنْ عَلَيْهَا وَاِلَيْنَا يُرْجَعُونَ۟
Yeryüzüne ve üzerindeki herkese biz varis olacağız;[1*] hepsi huzurumuza çıkarılacak.[2*]

[1*] Hicr 15/23, Rahman 55/26-27.  

[2*] Ankebut 29/57.

 
(Meryem 19/41)
وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ اِبْرٰه۪يمَۜ اِنَّهُ كَانَ صِدّ۪يقًا نَبِيًّا
Bu kitapta İbrahim’i de anlat. O, özü sözü doğru bir kimse, bir nebî idi.[*]

[*] Nahl 16/120, Saffat 37/83-84.
(Meryem 19/42)
اِذْ قَالَ لِاَب۪يهِ يَٓا اَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مَا لَا يَسْمَعُ وَلَا يُبْصِرُ وَلَا يُغْن۪ي عَنْكَ شَيْـًٔا
Bir gün babasına dedi ki: “Ey babacığım! İşitmeyen, görmeyen ve hiçbir işine yaramayacak şeylere niçin kulluk ediyorsun?[*]

[*] En’am 6/74, Şuara 26/70, Saffat 37/85, Zuhruf 43/26.

 
(Meryem 19/43)
يَٓا اَبَتِ اِنّ۪ي قَدْ جَٓاءَن۪ي مِنَ الْعِلْمِ مَا لَمْ يَأْتِكَ فَاتَّبِعْن۪ٓي اَهْدِكَ صِرَاطًا سَوِيًّا
Ey babacığım! Bana, sana gelmemiş bir bilgi geldi.[*] Bundan böyle bana uy ki ben de seni düzgün bir yola yönelteyim.

[*] Fatır 35/6, Yasin 36/60, Zuhruf 43/62.
(Meryem 19/44)
يَٓا اَبَتِ لَا تَعْبُدِ الشَّيْطَانَۜ اِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلرَّحْمٰنِ عَصِيًّا
Ey Babacığım! Şeytana kulluk etme![*] Çünkü Şeytan, Rahman’a karşı isyankardır.

[*] Fatır 35/6, Yasin 36/60, Zuhruf 43/62.
(Meryem 19/45)
يَٓا اَبَتِ اِنّ۪ٓي اَخَافُ اَنْ يَمَسَّكَ عَذَابٌ مِنَ الرَّحْمٰنِ فَتَكُونَ لِلشَّيْطَانِ وَلِيًّا
Ey Babacığım! Rahman’dan gelecek bir azap sana dokunur da o zaman (cehennemde)[*] şeytanın velisi / en yakını haline gelirsin diye korkuyorum.”

[*] İbrahim 14/22.
(Meryem 19/46)
قَالَ اَرَاغِبٌ اَنْتَ عَنْ اٰلِهَت۪ي يَٓا اِبْرٰه۪يمُۚ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهِ۬ لَاَرْجُمَنَّكَ وَاهْجُرْن۪ي مَلِيًّا
Babası dedi ki: “Sen benim ilahlarımdan yüz mü çeviriyorsun İbrahim! Eğer vazgeçmezsen kesinlikle seni taşa tutarım![*] Uzunca bir süre benden uzak dur!”

[*] A’raf 7/88-89, İbrahim 14/13, Kehf 18/20.
(Meryem 19/47)
قَالَ سَلَامٌ عَلَيْكَۚ سَاَسْتَغْفِرُ لَكَ رَبّ۪يۜ اِنَّهُ كَانَ ب۪ي حَفِيًّا
İbrahim dedi ki: “Esenlik ve güvenlik içinde kal! Rabbimden senin için bağışlanma dileyeceğim.[*] O, bana daima iyi davranır.

[*] Tevbe 9/114, Şuara 26/86, Mümtahine 60/4.

 
 
(Meryem 19/48)
وَاَعْتَزِلُكُمْ وَمَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللّٰهِ وَاَدْعُوا رَبّ۪يۘ عَسٰٓى اَلَّٓا اَكُونَ بِدُعَٓاءِ رَبّ۪ي شَقِيًّا
Ben sizden de Allah ile aranıza koyup yalvardıklarınızdan da uzaklaşıyorum.[*] Ben Rabbime dua ediyorum. Rabbime yaptığım dualar sayesinde mutsuz olmayacağımı ümit ediyorum.”

[*] Enbiya 21/71, Ankebut 29/26, Saffat 37/99, Zuhruf 43/27. Kur’an’da bahsedilen bu hicret, Tevrat’ın Yaratılış 12:1 pasajına göre Allah’ın “Ülkeni, akrabalarını, baba evini bırak, sana göstereceğim ülkeye git”emriyle başlar. Yaratılış 12:2’deki İbrahim’in (as) büyük bir ulus yapılacağı müjdesi de orada çocuklarının olacağını gösterir. 
(Meryem 19/49)
فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَمَا يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللّٰهِۙ وَهَبْنَا لَهُٓ اِسْحٰقَ وَيَعْقُوبَۜ وَكُلًّا جَعَلْنَا نَبِيًّا
Onlardan ve Allah ile aralarına koyup kulluk ettiklerinden uzaklaştığında ona İshak’ı ve (İshak’ın oğlu) Yakub’u bahşettik. Onların hepsini nebi yaptık.[*]

[*] Bu ifade, İbrahim aleyhisselamın, torunu Yakub’u gördüğünü gösterir. Hud 11/71, Enbiya 21/72, Ankebut 29/27, Sâd 38/45-48, Sâffat 37/101-113.
(Meryem 19/50)
وَوَهَبْنَا لَهُمْ مِنْ رَحْمَتِنَا وَجَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِيًّا۟
Onlara ikramımızdan (pek çok şey) bahşettik; onları, doğruluklarıyla dillere destan yaptık.[*]

[*] Şuara 26/84, Saffat 37/110.

 
(Meryem 19/51)
وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مُوسٰىۘ اِنَّهُ كَانَ مُخْلَصًا وَكَانَ رَسُولًا نَبِيًّا
Bu kitapta Musa’yı da anlat. O, samimiyeti onaylanmış biriydi[1*] ve nebî olan resuldü.[2*]

[1*] Samimiyeti onaylanmış anlamı verdiğimiz ‘muhlas’ kelimesinin mastarı ihlastır. İhlas sözlükte bir şeyi kirlilikten, bulanıklıktan temizleyip arındırmak, saflaştırmak, katıksız, arı, duru hale getirmektir. Bu kelime Kur’an’da, dini Allah’a has kılan yani Allah’ın dinine bir şey katmayıp kulluğu sadece ona yapan, riyadan ve şirkten uzak olan samimi insanların ortak vasfını ifade etmek için kullanılır. Bu vasfa sahip olana “muhlis”, bu vasfı Allah tarafından onaylanmış olana da “muhlas” denir. İblis, bu özelliğe sahip olanları yoldan çıkaramaz. (Hicr 15/40, Sâd 38/83).

[2*] Nebi, kendisine kitap ve hikmet verilen kişidir (Âl-i İmrân 3/81-82, En’âm 6/83-90). Resul (رسول), “gönderilen”dir. “Birine gönderilen söz” anlamına geldiği gibi “o sözü tebliğ için gönderilen elçi” anlamına da gelir (Müfredat). Nebi, Allah’ın ayetlerini tebliğ ile görevli olduğu için her nebi aynı zamanda resuldür. 

 
(Meryem 19/52)
وَنَادَيْنَاهُ مِنْ جَانِبِ الطُّورِ الْاَيْمَنِ وَقَرَّبْنَاهُ نَجِيًّا
Ona Tûr’un /Sina Dağı’nın sağ yanından seslenmiş, onu, korkularından kurtulmuş olarak (kendimize) yaklaştırmıştık.[*]

[*] Nisa 4/164, Tâhâ 20/9-10, Neml 27/7-9, Kasas 28/29-32, Naziat 79/15-19.

 
(Meryem 19/53)
وَوَهَبْنَا لَهُ مِنْ رَحْمَتِنَٓا اَخَاهُ هٰرُونَ نَبِيًّا
Bizden bir iyilik ve ikram olarak ona, kardeşi Harun’u da nebi olarak bahşettik.[*]

[*] Tâhâ 20/29-34, Furkan 25/35, Şuara 26/12-13, Kasas 28/34-35, Saffat 37/114-121.
(Meryem 19/54)
وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ اِسْمٰع۪يلَۘ اِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَسُولًا نَبِيًّاۚ
Bu kitapta İsmail’i de anlat.[1*] O, sözünü tutan biriydi;[2*] nebi olan resuldü.[3*]

[1*] Enbiya 21/85, Sâd 38/48.

[2*] İsmail aleyhisselamın tuttuğu sözlerden Kur’an’da geçeni, babası İbrahim aleyhisselama verdiği sözdür (Saffât 37/100-109). Buradan, İbrahim aleyhisselamın kurban etmekle emrolunduğu oğlunun İsmail aleyhisselam olduğu anlaşılmaktadır.  

[3*] Mezheplerin İslam inancıyla ilgili kitaplarında, nebi ve resul kavramlarıyla ilgili pek çok farklı bilgi yer alır. Kur’an’a göre ise bütün nebilere kitap verilmiştir (Bakara 2/136, 213; Al-i İmran 3/84). Nebilerin, aldıkları vahyi tebliğ etme zorunluluğu olduğundan dolayı her nebi aynı zamanda resuldür (Ankebut 29/18). Bu ayette de İsmail aleyhisselam için “nebi olan resuldu” denmektedir.

 
 

 
(Meryem 19/55)
وَكَانَ يَأْمُرُ اَهْلَهُ بِالصَّلٰوةِ وَالزَّكٰوةِۖ وَكَانَ عِنْدَ رَبِّه۪ مَرْضِيًّا
O, ailesine namazı ve zekâtı emrederdi.[1*] Rabbinin katında kendisinden razı olunan bir kişiydi.[2*]

[1*] Dinin ayrılmaz bir parçası olan namaz ve zekat her ümmete emredilmiştir (Bakara 2/125, İbrahim 14/37, Enbiya 21/73, Hac 22/26, Beyyine 98/5).

[2*] En’am 6/86.

 
(Meryem 19/56)
وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ اِدْر۪يسَۘ اِنَّهُ كَانَ صِدّ۪يقًا نَبِيًّاۗ
Bu kitapta İdris’i de anlat.[*] O, özü sözü doğru bir kimse, bir nebî idi.

[*] Enbiya 21/85.
(Meryem 19/57)
وَرَفَعْنَاهُ مَكَانًا عَلِيًّا
Onu yüce bir mekâna yükseltmiştik[*].

[*] İdris'in (a.s.) kim olduğu konusunda çok çeşitli iddialar vardır. Bunlardan en makul olanı Tevrat'ta Nuh'un (a.s) büyük dedesi olarak anlatılan Enok'tur: “Enok 65 yaşındayken oğlu Metuşelah doğdu. Metuşelah’ın doğumundan sonra Enok 300 yıl Tanrı yolunda yürüdü. Başka oğulları, kızları oldu. Enok toplam 365 yıl yaşadı. Tanrı yolunda yürüdü, sonra ortadan kayboldu; çünkü Tanrı onu yanına almıştı.” (Yaratılış 5:21-24). Yeni Ahit’te Enok hakkında söylenenler de Tevrat’ı destekler niteliktedir: “İman sayesinde Hanok, ölümü tatmasın diye yukarı alındı ve kimse onu bulamadı, çünkü Tanrı onu yukarı almıştı. Yukarı alınmadan önce Tanrı’yı hoşnut eden biri olduğuna tanıklık edildi. İman olmadan Tanrı’yı hoşnut etmek olanaksızdır.” (İbraniler 11:5-6). Hem Kur'an hem Eski Ahit hem de Yeni Ahit’te Enok’un göğe yükseltilmesinin ön plana çıkıyor oluşu dikkat çekicidir. 1773’te Habeşistan’daki eski bir manastırda üç nüshası keşfedilen Enok’un Kitabı adlı apokrif metinlerde de bu olay şöyle anlatılır: “Bunlar Enok’un kutsanma sözleridir. Karışıklık zamanlarında “Seçilmiş Olanı” ve “Adil Olanı” nasıl kutsadığını ve lanetli ve günahkâr olanları nasıl reddettiğini [anlatır]. Gözleri [Tanrı tarafından] açılan ve göklerde kutsal bir vizyon gören Enok [hikâyesine başladı] ve dedi ki: O görüntüyü bana melekler gösterdi. Her şeyi onlardan duydum, gördüğümü anladım. Bu nesil için değildi bu gösterilenler; henüz gelmemiş, “Seçilmiş Olan”a ait olacak uzak bir nesil için.” (1. Kitap 1. Bölüm 1-2). 
(Meryem 19/58)
اُو۬لٰٓئِكَ الَّذ۪ينَ اَنْعَمَ اللّٰهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيّ۪نَ مِنْ ذُرِّيَّةِ اٰدَمَ وَمِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍۘ وَمِنْ ذُرِّيَّةِ اِبْرٰه۪يمَ وَاِسْرَٓاء۪يلَ وَمِمَّنْ هَدَيْنَا وَاجْتَبَيْنَاۜ اِذَا تُتْلٰى عَلَيْهِمْ اٰيَاتُ الرَّحْمٰنِ خَرُّوا سُجَّدًا وَبُكِيًّا
İşte bunlar, Allah’ın nimet verdiği nebilerdendir; Âdem’in ve Nuh ile birlikte (gemide) taşıdıklarımızın soyundan, İbrahim’in ve İsrail’in[1*] soyundandır. Seçip doğru yolu gösterdiğimiz kimselerdendir.[2*] Onlar Rahman’ın ayetleri kendilerine bağlantılarıyla birlikte okununca ağlayarak secdeye kapanırlardı.

[1*] İsrail, Yakub aleyhisselamın lakabıdır (Tevrat/Yaratılış 32:22-28, 35:9-10). Bu nedenle onun soyundan gelenlere İsrailoğulları denir. Ayrıca bkz: Âl-i İmran 3/93.

[2*] Nisa 4/69, En’am 6/83-89, İsra 17/3, Ankebut 29/27, Hadid 57/26. 

 
(Meryem 19/59)
فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ اَضَاعُوا الصَّلٰوةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّاۙ
Fakat onların ardından namazı ihmal eden ve çekici şeylerin peşine düşen bir nesil geldi.[*] Onlar, yanlış kurgularının sonuçlarıyla ileride yüzleşeceklerdir.

[1*] Bakara 2/253, Ankebut 29/45, Müddessir 74/42-47.
(Meryem 19/60)
اِلَّا مَنْ تَابَ وَاٰمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَاُو۬لٰٓئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا يُظْلَمُونَ شَيْـًٔاۙ
Ama tövbe eden /dönüş yapan, inanıp güvenen ve iyi iş yapanlar başka.[1*] İşte onlar cennete gireceklerdir. Onlara hiçbir haksızlık yapılmayacaktır.[2*]

[1*] Kasas 28/67.

[2*] Nisa 4/124.

 
(Meryem 19/61)
جَنَّاتِ عَدْنٍۨ الَّت۪ي وَعَدَ الرَّحْمٰنُ عِبَادَهُ بِالْغَيْبِۜ اِنَّهُ كَانَ وَعْدُهُ مَأْتِيًّا
Rahman’ın, görmedikleri halde kullarına söz verdiği Adn cennetlerine (gireceklerdir). Onun verdiği söz mutlaka yerine getirilir.[*]

[1*] Meryem 19/63, Sâd 38/49-50.
(Meryem 19/62)
لَا يَسْمَعُونَ ف۪يهَا لَغْوًا اِلَّا سَلَامًاۜ وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ ف۪يهَا بُكْرَةً وَعَشِيًّا
Orada boş sözler değil, sadece esenlik ve güvenlik içeren sözler işiteceklerdir.[*] Orada onların sabah - akşam rızıkları vardır.

[*] İbrahim 14/23, Furkan 25/75, Vakıa 56/26, Nebe 78/35.
(Meryem 19/63)
تِلْكَ الْجَنَّةُ الَّت۪ي نُورِثُ مِنْ عِبَادِنَا مَنْ كَانَ تَقِيًّا
Kullarımız içinden, yanlışlardan sakınanlara vereceğimiz Cennet işte budur.[*]

[*] A’raf 7/43, Meryem 19/61, Zuhruf 43/72.
(Meryem 19/64)
وَمَا نَتَنَزَّلُ اِلَّا بِاَمْرِ رَبِّكَۚ لَهُ مَا بَيْنَ اَيْد۪ينَا وَمَا خَلْفَنَا وَمَا بَيْنَ ذٰلِكَۚ وَمَا كَانَ رَبُّكَ نَسِيًّاۚ
(Melekler der ki:) “Biz Rabbinin emri olmadan inmeyiz.[1*] İleride yapacaklarımız, geçmişte yaptıklarımız ve ikisinin arasında olan her şey onun için /O emrettiği içindir. Senin Rabbin unutkan değildir.[2*]

[1*] Hicr 15/8, Kadir 97/4.

[2*] Taha 20/52.
(Meryem 19/65)
رَبُّ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا فَاعْبُدْهُ وَاصْطَبِرْ لِعِبَادَتِه۪ۜ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِيًّا۟
O, göklerin, yerin ve ikisi arasında olan her şeyin Rabbidir /Sahibidir. Öyleyse sen O’na kulluk et ve O’na kullukta sebat et![1*] Onunla aynı özelliklere sahip[2*] başka birini biliyor musun?”[3*]

[1*] Kullukta sebat, her koşulda ve ölene kadar kulluğu sürdürmeyi ifade eder (Hicr 15/99).

[2*] Burada geçen “semiyy (سَمِيًّ)” aynı ismi taşıyan anlamındadır. Arapçada isim, bir şeyi tanımlayan, neye yaradığını gösteren ve akılda tutmaya yarayan sözdür (Müfredat). “Allah’ın özellikleri” diye meal vermemizin sebebi budur. 

[3*] Şûrâ 42/11.

 

 
(Meryem 19/66)
وَيَقُولُ الْاِنْسَانُ ءَاِذَا مَا مِتُّ لَسَوْفَ اُخْرَجُ حَيًّا
İnsan der ki: “Ben öldükten sonra gerçekten diri olarak (topraktan) çıkarılacak mıyım?”[*]

[*] Mü’minûn 23/35, Neml 27/67.
(Meryem 19/67)
اَوَلَا يَذْكُرُ الْاِنْسَانُ اَنَّا خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ وَلَمْ يَكُ شَيْـًٔا
Peki o insan, daha önce kendisi hiçbir şey değilken onu yarattığımızı aklına getirmez mi![*]

[*] Yasin 36/78-79, Kıyamet 75/3-4, İnsan 76/1.
(Meryem 19/68)
فَوَرَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَالشَّيَاط۪ينَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِيًّاۚ
Rabbine yemin olsun ki onları mutlaka şeytanlarıyla /kendilerini saptıranlarla[*] birlikte toplayacak, sonra hepsini mutlaka cehennem ateşinin çevresinde diz çökmüş halde hazır bulunduracağız.

[*] Şeytanlar, doğru yoldan çıkmış olan ama başkalarını da çıkarmak için doğru yolun üstünde oturan insanlar ve cinlerdir (En’âm 6/71, 112; A’raf 7/30, Şuara 26/221-223, Nas 114/1-6). 
(Meryem 19/69)
ثُمَّ لَنَنْزِعَنَّ مِنْ كُلِّ ش۪يعَةٍ اَيُّهُمْ اَشَدُّ عَلَى الرَّحْمٰنِ عِتِيًّاۚ
Sonra belli bir kişi etrafında toplanan her gruptan[*] Rahman’a en fazla başkaldıranları çekip ayıracağız.

[*] “Belli bir kişi etrafında toplanan grup” anlamını vediğimiz kelime şia (شيعة)’dır. “Şia”nın diğer insan kümelerinden farkı, bir lider etrafında toplanmış bir grubu göstermesidir  (En'am 6/65, 196; Hicr 15/10, Kasas 28/4,15, Rum 30/32, Saffat 37/83).
(Meryem 19/70)
ثُمَّ لَنَحْنُ اَعْلَمُ بِالَّذ۪ينَ هُمْ اَوْلٰى بِهَا صِلِيًّا
Zaten[*] oraya girip kalmayı en çok kimin hak ettiğini iyi biliriz.

[*] Ayetteki “sümme (ثمَ)”ye mutlak beraberliği ifade eden “zaten” anlamı verilmiştir. Çünkü “sümme” dört türlü kullanımı olan bir edattır. Bu kullanımlardan biri, sıralama veya öncelik-sonralık kastedilmeksizin mutlak beraberliği ifade eder (Mu’cemu'l-Lugati'l-Arabiyyeti'l-Muasıra, Âlem-ül Kutub;  1429 h., 2008; c:1, s:328;  Yunus 10/103; Hud 11/3, 52; Tâhâ 20/82).

 
(Meryem 19/71)
وَاِنْ مِنْكُمْ اِلَّا وَارِدُهَاۚ كَانَ عَلٰى رَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيًّاۚ
Sizden /günaha dalanlardan oraya varmayacak tek bir kimse yoktur. Bu, Rabbin tarafından karara bağlanmış kesin bir hükümdür.[*]

[*] Müminlerin bir kesimi, cehennemin hışırtısını bile duymadan doğrudan cennete gideceklerdir. Burada anlatılanlar, bu kesimin dışında kalanlardır (Enbiya 21/101-103). Onlardan bir kısmı, günahları sevaplarından fazla olduğu için cezalarını çekmek üzere oraya atılan müminlerdir (A’râf 7/8-9). Kafir olmadıkları için yüzleri ak olur ve Allah’ın ikramıyla oradan kurtulurlar (Âl-i İmran 3/106-107). 
(Meryem 19/72)
ثُمَّ نُنَجِّي الَّذ۪ينَ اتَّقَوْا وَنَذَرُ الظَّالِم۪ينَ ف۪يهَا جِثِيًّا
Sonra kendini (şirkten) korumuş olanları[1*] kurtaracak, yanlışlara dalmış olanları da orada diz çökmüş halde bırakacağız.[2*]

[1*] Bunlar, bile bile şirk günahı işlememiş olanlardır. Bile bile şirk günahı işleyenler, cehennemden çıkarılmayacaklardır (Nisa 4/115-116).

[2*] A’raf 7/44-45.
(Meryem 19/73)
وَاِذَا تُتْلٰى عَلَيْهِمْ اٰيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ قَالَ الَّذ۪ينَ كَفَرُوا لِلَّذ۪ينَ اٰمَنُٓواۙ اَيُّ الْفَر۪يقَيْنِ خَيْرٌ مَقَامًا وَاَحْسَنُ نَدِيًّا
Onlara ayetlerimiz, birbirini açıklayacak şekilde bağlantılarıyla birlikte okunduğu zaman[1*] kâfirlik edenler, inanıp güvenmiş olanlara şöyle derler: “Bu iki taraftan (bizden ve sizden) hangisinin konumu daha iyi ve sosyal çevresi daha güzel?”[2*]

[1*] Hac 22/72.

[2*] Kafirlerin mü’minleri küçük görmesi ve alay etmesi ile ilgili ayetler için bkz: Bakara 2/212, En’am 6/53, Mü’minun 23/109-110, Ahkaf 46/11, Mutaffifin 83/29-32.

 
(Meryem 19/74)
وَكَمْ اَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هُمْ اَحْسَنُ اَثَاثًا وَرِءْيًا
Halbuki kendilerinden önce nice nesilleri helak etmiştik, onların malı-mülkü ve görünüşleri daha güzeldi![*]

[*] En’am 6/6, 135; Rum 30/9, Kaf 50/36.
(Meryem 19/75)
قُلْ مَنْ كَانَ فِي الضَّلَالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمٰنُ مَدًّاۚ حَتّٰٓى اِذَا رَاَوْا مَا يُوعَدُونَ اِمَّا الْعَذَابَ وَاِمَّا السَّاعَةَۜ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكَانًا وَاَضْعَفُ جُنْدًا
De ki: “Kim sapkınlık içinde ise Rahmân ona ne kadar fırsat verirse versin (ellerine bir şey geçmez)![1*] Sonunda tehdit edildikleri şeyi; azabı veya tekrar dirilip kalkış saatini; gördüklerinde kimin yerinin daha kötü ve destekçisinin daha zayıf olduğunu öğrenecekler.[2*]

[1*] Sapıklık içinde olanlara verilen sürenin onlara bir faydası olmaz (Âl-i İmran 3/178, A’raf 7/182-183).

[2*] Cin 72/24.

 
(Meryem 19/76)
وَيَز۪يدُ اللّٰهُ الَّذ۪ينَ اهْتَدَوْا هُدًىۜ وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ مَرَدًّا
Allah doğru yola girenlerin hidayetini artırır.[1*] Kalıcılığı olan iyi işler ise Rabbinin katında alınacak karşılık bakımından da daha iyidir varılacak yer bakımından daha iyidir.[2*]

[1*] Ankebut 29/69, Muhammed 47/17.

[2*] Kehf 18/46.
(Meryem 19/77)
اَفَرَاَيْتَ الَّذ۪ي كَفَرَ بِاٰيَاتِنَا وَقَالَ لَاُوتَيَنَّ مَالًا وَوَلَدًاۜ
Ayetlerimiz karşısında kafirlik eden ve “Elbette bana mal da verilecek evlat da!” diyen kişiyi gördün mü![*]

[*] Bunun bir örneği için bkz: Kehf 18/32-36.

 
(Meryem 19/78)
اَطَّلَعَ الْغَيْبَ اَمِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمٰنِ عَهْدًاۙ
O kişi gayba /gizli saklı bilgilere mi ulaştı, yoksa Rahman’ın katından bir söz mü aldı![*]

[*] Necm 53/33-35.

 
(Meryem 19/79)
كَلَّاۜ سَنَكْتُبُ مَا يَقُولُ وَنَمُدُّ لَهُ مِنَ الْعَذَابِ مَدًّاۙ
Hayır! (Öyle bir şey asla olamaz!) Onun bütün sözlerini kayda geçirecek[1*] ve azabına azap ekleyeceğiz.[2*]

[1*] Kamer 54/52-53.

[2*] Hud 11/19-20.

 
(Meryem 19/80)
وَنَرِثُهُ مَا يَقُولُ وَيَأْت۪ينَا فَرْدًا
Onun sözünü ettiği şeyler (malı ve evladı) bize kalacak,[1*] kendisi de karşımıza tek başına gelecektir.[2*]

[1*] Meryem 19/40.
(Meryem 19/81)
وَاتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللّٰهِ اٰلِهَةً لِيَكُونُوا لَهُمْ عِزًّاۙ
Kendileri için bir güç ve şeref kaynağı olsunlar diye[1*] Allah ile aralarına birtakım ilahlar koydular.[2*]

[1*] Güç ve şeref tümüyle Allah’ın elindedir. O da onları hak eden kişilere verir (Âl-i İmran 3/26, Nisa 4/139, Yunus 10/65, Fatır 35/10, Saffat 37/180, Münafikun 63/8)

[2*] Yasin 36/74-75.

 
(Meryem 19/82)
كَلَّاۜ سَيَكْفُرُونَ بِعِبَادَتِهِمْ وَيَكُونُونَ عَلَيْهِمْ ضِدًّا۟
Hayır! (Öyle bir şey asla olamaz!) Onlar (ilah saydıkları), bunların yaptıkları kulluğu tanımayacak ve onların karşılarında yer alacaklar.[*]

[*] Bakara 2/166-167, Yunus 10/28-29, Ankebut 29/25, Sebe 34/40-41, Fatır 35/14, Ahkaf 46/6.

 
(Meryem 19/83)
اَلَمْ تَرَ اَنَّٓا اَرْسَلْنَا الشَّيَاط۪ينَ عَلَى الْكَافِر۪ينَ تَؤُزُّهُمْ اَزًّاۙ
Şeytanları o kâfirlerin üzerine saldığımızı görmedin mi, onları kışkırtıp duruyorlar.[*]

[*] A’raf 7/202, Şuara 26/221-223, Zuhruf 43/36-39.

 

 
(Meryem 19/84)
فَلَا تَعْجَلْ عَلَيْهِمْۜ اِنَّمَا نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّاۚ
Onlara hakkında aceleci davranma (hemen cezalandırılmalarını isteme)![1*] Zaten biz onların yaptıklarını bir bir sayıyoruz.[2*]

[1*] Ahkaf 46/35, Tarık 86/17.

[2*] Hud 11/104, Nahl 16/61, Ankebut 29/53.
(Meryem 19/85)
يَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّق۪ينَ اِلَى الرَّحْمٰنِ وَفْدًاۙ
Yanlışlardan sakınanları, Rahman’ın huzuruna seçkin heyetler halinde toplayacağımız gün,[*]

[*] Kıyamet günü her toplum kendi önderi ile birlikte çağrılacak (İsra 17/71), Allah’a ve resulüne gönülden boyun eğenler; nebiler, özü sözü doğru kişiler, bilginler ve iyi kimselerle beraber olacaklardır (Nisa 4/69).

 
(Meryem 19/86)
وَنَسُوقُ الْمُجْرِم۪ينَ اِلٰى جَهَنَّمَ وِرْدًاۢ
suçluları da susamış kimseler halinde Cehennem’e sevk edeceğimiz gün,[*]

[*] Hud 11/98, Enbiya 21/98.
(Meryem 19/87)
لَا يَمْلِكُونَ الشَّفَاعَةَ اِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمٰنِ عَهْدًاۢ
Rahman’ın katından söz almış olanlar dışında hiç kimse şefaat hakkına sahip olamayacaktır.[*]

[*] Şefaat, birine yardımcı olmak veya birinden bir şey istemek için onunla bir araya gelmektir. Daha çok saygın ve üst derecede olan birinin alt derecede olan birini yanına alması anlamında kullanılır. İyi veya kötü bir işte bir başkasıyla yardımlaşmak da şefaat sayılır (Müfredat). Dünyada insanlar birbirlerine şefaat edebilir yani yardım edip destek olabilirler (Nisa 4/85). Ama mahşer günü, nebiler dahil, kimse kimseye şefaat edemez (Bakara 2/123, 254, En’âm 6/51, Secde 32/4, İnfitar 82/17-19). Cennete gitmiş biri, bilerek işlediği şirk günahı ile değil de (Bakara 2/22) diğer günahlarından dolayı cehenneme girip cezasını çekmiş bir yakınına, Allah’ın onayıyla şefaat edebilir yani onu yanına alabilir (Tur 52/21). Çünkü Allah’ın onayı olmadan şefaat olmaz (Bakara 2/255, Tâhâ 20/109, Sebe 34/23).

 
(Meryem 19/88)
وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمٰنُ وَلَدًاۜ
“Rahman çocuk edindi.” dediler.[*]

[*] Yahudiler Üzeyir’i, Hristiyanlar İsa’yı, Mekke müşrikleri de melekleri Allah’ın çocuğu sayarlar (Bakara 2/116, En’am 6/100-102, Tevbe 9/30, Yunus 10/68, Nahl 16/57). 
(Meryem 19/89)
لَقَدْ جِئْتُمْ شَيْـًٔا اِدًّاۙ
Gerçekten çok çirkin bir şey iddia ettiniz![*]

[*] Saffat 37/151-152.
(Meryem 19/90)
تَكَادُ السَّمٰوَاتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَتَنْشَقُّ الْاَرْضُ وَتَخِرُّ الْجِبَالُ هَدًّاۙ
Bundan dolayı neredeyse gökler yarılacak, yer parçalanacak ve dağlar yerle bir olacak![*]

[*] Eşyanın dili hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Bakara 2/74 ve dipnotu.
(Meryem 19/91)
اَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمٰنِ وَلَدًاۚ
Rahman’a çocuk isnat ettikleri için...[*]

[*] Meryem 19/88.
(Meryem 19/92)
وَمَا يَنْبَغ۪ي لِلرَّحْمٰنِ اَنْ يَتَّخِذَ وَلَدًاۜ
Halbuki çocuk edinmek Rahman'a yakışmaz![*]

[*] Meryem 19/35.

 
(Meryem 19/93)
اِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ اِلَّٓا اٰتِي الرَّحْمٰنِ عَبْدًاۜ
Göklerde ve yerde kim varsa hepsi, sadece birer kul olarak Rahman’ın huzuruna gelecekler.[*]

[*] Meryem 19/80.

 
(Meryem 19/94)
لَقَدْ اَحْصٰيهُمْ وَعَدَّهُمْ عَدًّاۜ
Allah, onları her şeyleriyle bilmiş[1*] ve teker teker saymış olacaktır.[2*]

[1*] Mücadele 58/6.

[2*] Kehf 18/47.

 
(Meryem 19/95)
وَكُلُّهُمْ اٰت۪يهِ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ فَرْدًا
Onların hepsi kıyamet /mezardan kalkış günü O’na tek başlarına gelecektir.[*]

[*] En’am 6/94, Kehf 18/48, Meryem 19/80.

 
 
(Meryem 19/96)
اِنَّ الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمٰنُ وُدًّا
İnanıp güvenen ve iyi iş yapanlar var ya, Rahman, onlar için (birbirlerinin gönüllerinde) bir sevgi oluşturacaktır.[*]

[*] Âl-i İmran 3/103, A’raf 7/43, Enfal 8/63.
(Meryem 19/97)
فَاِنَّمَا يَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّق۪ينَ وَتُنْذِرَ بِه۪ قَوْمًا لُدًّا
Yanlışlardan sakınanları onunla müjdeleyesin, inatçı bir topluluğu da onunla uyarasın diye Kur’ân’ı senin dilinde (indirerek) kolay anlaşılır hale getirdik.[*]

[*] En’am 6/51, Nahl 16/103, Şuara 26/192-195, Duhan 44/58, Ahkaf 46/12, Kaf 50/45, Kamer 54/17, 22, 32, 40.

 
(Meryem 19/98)
وَكَمْ اَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍۜ هَلْ تُحِسُّ مِنْهُمْ مِنْ اَحَدٍ اَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزًا
Bunlardan önce nice nesilleri helak ettik. Şimdi onlardan herhangi birinin varlığını hissedebiliyor veya onların cılız da olsa bir s esini duyabiliyor musun?[*]

[*] Hud 11/100, Meryem 19/74, Yasin 36/31.