[*] "Rahmân” ve “Rahîm" kelimeleri, rahmet (رحمة) kökündendir. Rahmet, iyilik ve ikramı gerektiren incelik anlamındadır. Allah’ın özelliği olarak kullanılınca sadece iyilik ve ikram anlaşılır (Müfredât). Rahmân “rahmeti her şeyi kuşatan” demektir. Bu özellik Allah’tan başkasında olmayacağı için “iyiliği sonsuz” diye çevirdik. Rahîm “çok merhametli” demektir. Bu özellik Allah’ın dışındaki varlıklarda da olabilir. Nitekim ‘rahîm’ kelimesi, Tevbe 9/128. âyette Resulullah için; Fetih 48/29. ayette ise müminler için kullanılmıştır.

[*] Çoklukla övünme duygusu, mü’min-kafir, bütün insanlarda vardır (Hadid 57/20, Kehf 18/34). Nebimizin komutasında yapılan Huneyn savaşında müminler, ilk defa kafirlerden sayıca fazlaydılar. Bu, onları çok etkiledi ama işlerine yaramadı. Allah’ın yardımı olmasaydı savaşı kazanamayacaklardı (Tevbe 9/25-26). Malı ve evladı ile övünenlerin çoğu Allah’ın ayetlerini dikkate almaz. Nitekim bu gibi insanlar, Allah’ın nebilerinin yaptığı tebliği kabul etmemiş, onlara şöyle demişlerdi: "Biz sizinle gönderilen mesajları tanımayız. Malımız da evladımız da daha çok. Biz azaba uğratılacak değiliz” (Sebe 34/34-35).

[*] En’am 6/67, Hicr 15/2-3, Nahl 16/55.

[*] Buradaki لَوْ normal şart edatı sayılmıştır.