[*] "Rahmân” ve “Rahîm" kelimeleri, rahmet (رحمة) kökündendir. Rahmet, iyilik ve ikramı gerektiren incelik anlamındadır. Allah’ın özelliği olarak kullanılınca sadece iyilik ve ikram anlaşılır (Müfredât). Rahmân “rahmeti her şeyi kuşatan” demektir. Bu özellik Allah’tan başkasında olmayacağı için “iyiliği sonsuz” diye çevirdik. Rahîm “çok merhametli” demektir. Bu özellik Allah’ın dışındaki varlıklarda da olabilir. Nitekim ‘rahîm’ kelimesi, Tevbe 9/128. âyette Resulullah için; Fetih 48/29. ayette ise müminler için kullanılmıştır.

[*] İsra 17/49, 98, Yasin 36/78, Naziat 79/10-11, Saffat 37/16.

[*] İsra 17/50-51, Yasin 36/79, Saffat 37/18.

[*] Al-i İmran 3/90, Nisa 4/137.

[*] A’raf 7/187, Ahzab 33/63, Zariyat 51/12, Naziat 79/42.

[*] İbrahim 14/42-43, Meryem 19/38-39, Taha 20/102, Kâf 50/22.

[*] Mahşer günü, gökler dürülmüş (Enbiya 21/104, Zümer 39/67) ve güneşin çevresi bir küre gibi sarılmış (Tekvir 81/1) olacağı için Allah yeryüzünü, kendi nuruyla aydınlatacaktır (Zümer 39/69).

[*] Kehf 18/53, 58.

[*] Nisa 4/87, Casiye 45/26, Mülk 67/24.

[*] Kehf 18/49, Yasin 36/12, Mücadele 58/6, Nebe 78/40, İnfitar 82/5.

[*] İsra 17/14, Nur 24/24, Yasin 36/65, Fussilet 41/19-22.

[*] Nahl 16/84, Rum 30/57, Mü’min 40/52, Casiye 45/35, Tahrim 66/7, Mürselat 77/35-36.

[*] Bir konu ile ilgili ayetlerin tamamı aynı anda inmeyebilir (İsra 17/106). Bu ayet, Nebimizin bir konudaki bütünlüğü oluşturacak ayet kümesi tamamlanmadan hüküm vermesini yasaklamıştır (Tâhâ 20/113-114). 

[*] “Kur’ân” kelimesi “toplamak, bir araya getirmek” anlamına gelen “k-r-e (ق-ر-أ)” kökünden mastardır. Bu fiilin ifade ettiği “toplama” anlamı bir “düzen ve ölçüt”ü içerir. Kur’an kelimesi pek çok ayette, “birbiriyle irtibatlı âyetlerin oluşturduğu küme” anlamında isim olarak kullanılır (İsra 17/106, Fussilet 41/3). Bir konuyu anlatan ana ayet (muhkem ayet) ile onu açıklayan benzer ayetler (müteşabih ayetler), o konuya ait anlam kümesini yani kur’an’ı oluşturur (Âl-i İmran 3/7, Zümer 39/23). Allah’ın kitabına Kur’an denmesi de bütün sureleri toplayıp bir araya getiren büyük küme olması sebebiyledir. Kıyamet Sûresi’nin bu ayetleri tefsirlerde, ‘Muhammed aleyhisselamın kendisine gelen vahyin tamamlanmasını beklemeden tekrarlayarak ezberlemeye çalıştığı için uyarıldığı’ şeklinde yorumlanır. Bu iddia, hem insan davranışı açısından hem de vahyin geliş şekline aykırılığı açısından yanlıştır (Cin 72/26-28). Ayetlerin Allah tarafından bir araya getirilip (cem’ edilip)  kur’an haline getirilmiş olması, Kur’an-ı Kerim’in tertibinin de Allah tarafından tamamlandığını, ayet ve surelerin düzenlenmesinin hiçbir insana bırakılmadığını gösterir. 

[*] En’âm 6/114, Hud 11/1-2.

[*] İsra 17/18, İnsan 76/27, A’la 87/16-17.

[*] Yunus 10/7-8, İbrahim 14/3, Nahl 16/107.

[*] Âl-i İmran 3/106-107, Yunus 10/26, Abese 80/38-39, Ğaşiye 88/8-11.

[*] “Nazar (نظر)” kelimesi “bakma” anlamındadır, ancak bu kelimenin ifade ettiği “bakma” anlamı, “görme”yi gerektirmez. Ayette geçen “Nâzira (ناظرة)” kelimesi “muntazira (منتظرة)” yani “beklemekte olan” anlamına da gelir (Müfredat). Mahşerde yüzleri ışıl ışıl parlayacak olanların Rablerinden iyi şeyler bekleyecekleri açıktır. Bu nedenle bu ifadeye, “beklenti içinde olma” anlamı verilmiştir. Bu ayet, Allah’ın cennette görüleceğine delil getirilir; ancak ayet cenneti değil mahşer yerini anlattığı için bu konuda delil olamaz.

[*] Yunus 10/27, Zümer 39/60, Abese 80/40-42, Ğaşiye 88/2-3.

[*] Fatır 35/36.

[*] Vakıa 56/83-85.

[*] Nisa 4/97, En'âm 6/61, 93, Nahl 16/28, Secde 32/11, Vakıa 56/86-87.

[*] Kâf 50/19.

[*] Kıyamet 75/12.

[*] Âyetin metninde geçen sallâ (صَلى)‘nın türediği salat (صَّلَاة) kelimesinin kök anlamı, bir şeyi bırakmamak ve sürekli arkasında olmaktır (Lisan’ul-Arab). Her Müslümanın hiç bir durum ve şart altında bırakmaması gereken tek ibadet namaz olduğu için ona salat denir. Bu ayette geçen saddaka (صدق) “doğruları kabul etti” fiili bir sonraki ayette geçen kezzebe (كذب)’nin yani “yalan saydı”nın zıddı,  sallâ (صلى) da tevellâ (تولى)’nın yani “sırt çevirdi”nin zıddıdır. “Sırt çevirme”nin zıddı, sürekli arkasında olmaktır. Bir kulun sürekli arkasında olması gereken şey, Allah’ın verdiği görevlerdir. Bu yüzden burada  geçen sallâ kelimesine uygun olan anlam “kulluk görevlerini yerine getirmek”tir.

[*] Tâhâ 20/48, Müddessir 74/17-25, 42-47, Leyl 92/8-16.

[*] Âyetin metninde geçen sallâ (صَلى)‘nın türediği salat (صَّلَاة) kelimesinin kök anlamı, bir şeyi bırakmamak ve sürekli arkasında olmaktır (Lisan’ul-Arab). Her Müslümanın hiç bir durum ve şart altında bırakmaması gereken tek ibadet namaz olduğu için ona salat denir. Bu ayette geçen saddaka (صدق) “doğruları kabul etti” fiili bir sonraki ayette geçen kezzebe (كذب)’nin yani “yalan saydı”nın zıddı,  sallâ (صلى) da tevellâ (تولى)’nın yani “sırt çevirdi”nin zıddıdır. “Sırt çevirme”nin zıddı, sürekli arkasında olmaktır. Bir kulun sürekli arkasında olması gereken şey, Allah’ın verdiği görevlerdir. Bu yüzden burada  geçen sallâ kelimesine uygun olan anlam “kulluk görevlerini yerine getirmek”tir.

[*] Bakara 2/155, 214, Âl-i İmran 3/142, Tevbe 9/16, Mü’minun 23/115, Nur 24/47-50, Ankebut 29/2.

[*] “Yümnâ (يُمْنَى)” kelimesi, “menâ (مني)” kökünden olup bir şeyin ölçüsünün konması ve o ölçünün geçerli kılınması anlamına gelir [Mekâyîs’ul-luğa]. Bu ayette erkeğin sperminin, döllenme öncesi ölçülendirilmesinden söz edilmektedir (Mü’minun 23/13, Necm 53/45-46, Abese 80/18-19). Bu ölçülendirme, Kıyamet 75/39. ayette ifade edildiği gibi cinsiyeti belirleyen ölçülendirmedir. 

[*] Hac 22/5, Mü’minun 23/12-14, Mü’min 40/67.

[*] Zariyat 51/49, Necm 53/45,

[*] Kıyamet 75/3-4.