HAC
[1*] Sahibinizden
[1*] Rahim duvarına yapışmış embriyodan.
[3*] Şâe = شاء fiilinin kökü, “bir şeyi var etme” anlamında olan şey =شيء’dir. İnsanın var etmesi, “gerekeni yapması”, Allah’ın var etmesi de “o şeyi yaratmasıdır” (Müfredât). Allah her şeye bir ölçü koymuştur. Yarattığını o ölçüye göre yaratır. (Ra’d 13/8) Ayrıca En’âm 6/148-149’un dipnotlarına bkz.
[4*] Zümer 39/42’ye göre vefat, işi biten ruhun bedenden ayrılmasıdır. Allah ruhu iki şekilde vefat ettirir, biri uykuya daldığında, diğeri de öldüğünde olur. Ruh, bilgisayarın işletim sistemi gibi bütün bilgileri korur. Onun için Allah, hem uyuyan hem de ölen bedenin ruhunu koruma altına alır. Uyuyan insanın ruhu, uyandığında, ölen kişinin ruhu da vücut yeniden yaratıldığında geri döner. (Bkz. Müminûn 23/100 ve Tekvîr 81/7)
[5*] Yaşlılık, düşkünlük çağı
[1*] ‘men’ zamiri kişiler olarak çevrilmiştir. Bunlar irade ve ruh sahibi insan ve meleklerdir (cinlerdir).
[2*] Bu veli ve yandaşlar, şeytanlık eden insan ve cin (melek) gurubundandır. İnsan olanların dost ve yandaşlarını nasıl kandırdıkları çevremizde kolayca gözlemleyebilir ve bu kitapta sayısız ayette okuyabiliriz. Görünmeyen varlıklar gurubundan olanların (cinlerin) insanların göğsüne fısıldaması (vesvese verdiği), çirkini güzel göstermesi, vaatlerde bulunması, fakirlikle korkutması ve benzerleri ile ilgili pek çok ayet olup bu grup ve insanların birbiri ile davalaştıkları kıyamet günü konuşmaları En’am 6/128’de onların ağzından, görünmeyen varlıklar gurubunun aşırılıkları Cin 72/6’da izah edilmiştir.
[*] Göğe yönelmek demek Allah’ın makamına yönelmek demektir. En yaygın şekli ellerini göğe açarak dua etmek veya namaza durmaktır.
[*] Allah istediği kimseyi yoluna kabul eder. Yaptığından sual olunmayacak olan Allah hem kendisi hem de yarattıkları için kural koyduğunu ve bu çerçevede davranacağını ve hesap soracağını bildirmiştir. Kimin O’nun yolunda kimin de yanlışlar içerisinde olacağını belirleyen Allah, bu kanununun ölçüsünü de yine kendisi koymuştur ve Kuran’da pek çok ayette buna açıklama getirmiştir. Daha detaylı bilgi için bakınız, Bakara 2/2, Enam 6/39,Bakara 2/272,Kasas 28/56, İbrahim 14/4, Hac 22/23-24
[*] Hesap günü her ümmet kendi kitabından sorumlu tutulacaktır. Casiye 45/28
[1*] Dünyanın, 21 Mart ve 23 Eylül günlerinde dik, 21 Haziran’da sağa 23 derece 27 dakika, 21 Aralık’ta da 23 derece 27 dakika sola eğilmesi sebebiyle her gün gölge boyları ve gölge açıları değişir. İşte bu değişim, Güneş sistemi ile dünya arasında olduğu için güneş sistemi, dünya karşısında eğiliyormuş gibi olur. Gölge boylarını takip eden kişiler, benzer durumu gölgesi olan tüm varlıklarda gözlemlerler.
[2*] Bunlar Allah'ın dininden başkasını mı arıyorlar? Oysa göklerde ve yerdeki tüm canlılar#, isteyerek veya istemeyerek O’na teslim olmuştur#. Bunların hepsi (tekrar hayata) döndürülüp O’nun huzuruna çıkarılacaklardır. (Al-i İmran 3/83)
[*] Sözün en güzeli önceki kitapları tasdik eden ve onlardan sonra gelen Kur’an’dır. Bkz.: Zümer 39/18
[*] ve ezzin(وَأَذِّن): ilan etmek. Türkçeye ezan olarak geçmiştir. Bu eylem malum olunanın ilanıdır. Örneğin uzun süre işgal altında kalan bir şehirde zafer elde edildikten sonra okunan ezan, insanlara kılamadığımız o namazı tekrar kılabileceğimizin ilanıdır ve bu eylem namaz ibadetinin ilk başlangıcını değil mecburi ara verilen namazın kaldığı yerden devamını ilan eder. Hac için de aynı fiilin kullanılmasından anlaşılacağı üzere Nuh Tufanı sonrası uzun süre sular altında kalan ve yıkıma uğrayan Kabe’nin kaybolmuş yerinin yeniden tespiti ve İbrahim aleyhiselam ve oğulları tarafından onarımını müteakip ilk ümmetlerden beri bilinen hac ibadetinin kaldığı yerden devamının ilan edildiği bildirilmektedir.
[*] Ticaret yapsınlar.
[1*] Buradaki ثُمَّ kelimesi maa anlamındadır.
[2*] Tay kabilesinden Urve b. Mudarris dedi ki, Resulullah sallallaha aleyhi ve seleme geldim, Cem’de (Müzdelife’de) vakfe yerindeydi. Dedim ki, “Ya Resulellah, Tay dağından geldim. Bineğim perişan oldu, kendimi de yordum. Vallahi üzerinde beklemediğim bir kum tepesi olmadı, ben hacı olabilir miyim? Resulullah sallallahu aleyhi ve selem dedi ki (“Kim bizimle birlikte şu namazı kılar ve daha önce gece veya gündüz Arafat’a gelmiş olursa haccını tamamlamış, tefesini yerine getirmiş olur”. Ebû Davûd, “Mensik”, 69, II, 487; Tirmizî, “Hac”, 57, III, 238, No:891; Nesâî,“Menâsik”, 211, V,263; Ahmed, IV, 261; Dârimî, “Hac”, II,59; İbn Mâce, “Menâsik”, 57, II, 1004; İbn Hıbbân, “Hac”, No:3839, V, 61)
[3*] Kurbandan daha önce bahsedildiği için buradaki adaklar hacının, ihrama girmekle birlikte üstlenmiş olduğu görevlerdir. Allah Teâlâ şöyle buyurur: “Hac bilinen aylardadır. Kim o aylarda hacca başlarsa, hac sırasında ne müstehcenlik yapar, ne günaha girer, ne de kavga eder.” (Bakara 2/197)
[*] Ölen ve Allah’tan başkası adına kesilmiş olan. Bu husus En’am 6/145. âyette şöyle geçer:
De ki: “Bana gelen vahiyde yiyene yemesi haram kılınmış bir şey bulamıyorum; leş, akmış kan, domuz eti ki pisliktir, ya da yoldan çıkmak suretiyle Allah'tan başkasının adı anılarak kesilmiş olursa başka. Kim zorda kalır da isyan etmez ve aşırı gitmezse senin Sahibin bağışlar ve merhamet eder.
[*] Allah’tan çekinerek korunma, kendini (fıtratını) bozmama isteği.
[*] Yavruladığı, süt verdiği, yün verdiği sürece, kurban edilip veya kesilip tüketilinceye kadar
[*] Mensek: Kurban kesme yeri, kurban kesme zamanı ve kurban anlamlarına gelir. Burada kurban ve kurban kesme zamanı anlamları uygun düşmektedir.
[*] Büdn, müsinn yani yaşını tamamlamış ve büluğa ermiş hayvan demektir.
[1*] Takva, yanlış yapmaktan sakınmaktır (Bakara 2/2).
[2*] Bunlar kurban bayram namazında alınan tekbirlerdir. Bayram namazı, müminlerin üzerinde bir görevdir. Tekbirler, Allah’ı daha iyi tanımamıza yarayan zikirler yani doğru bilgilerdir. Allah Teala’nın burada emrettiği zikirler namazda getirilir. Çünkü Allah Teala şöyle buyurmuştur “namazı benim zikrim# için (benimle ilgili bilgileri kafana yerleştirmen için) düzgün ve sürekli kıl!” (Taha 20/14) Namaz en azı iki rekattır. Çoğun sınırı olmadığından emir, en az ile yerine getirilir. Bu sebeple bayram namazı iki rekattır. Kur'an'a göre önce gündüz, sonra gece gelir (Yasin 36/40). Gündüz, sabah namazı vaktinin bitimi ile başlar, Güneş ufkun 5 derece üstüne çıkıncaya kadar olan vakte kerahet vakti denir. Bu vakitte namaz kılmak mekruh olduğu için bayram namazının kılanacağı ilk vakit kerahet vaktinin çıktığı vakittir. Bayram namazını kılmak farz olduğu için Nebimiz, Ramazan ve Kurban Bayramlarında, eşlerini ve kızlarını namaz kılınan yere çıkarır, bütün kadınların gelmelerini de emrederdi (Buhari, lydeyn 15, 20, Hayz 23, Salât 2, Hacc 81; Müslim, Iydeyn 10-890). Bayram namazlarını diğer namazlardan ayıran bu tekbirlerdir. Aynı tekbirler kurban bayramı namazında da alınır ( Hac 22/37).
[1*] Sahibimiz
[*] نَكِيرِ, garipseyen ve hoşlanmayan anlamındadır. Kâfirler doğrulardan, Allah da onlardan hoşlanmaz.
[*] Demek ki gökler ve yer, Allah açısından altı günde (Araf 7/54) bizim açımızdan altı bin yılda yaratılmıştır. Bu ve benzeri ayetler, Allah'ın zamandan münezzeh olduğu iddialarının yanlışlığını gösterir. .
[1*] “Kendilerini yanlışlardan koruyanlar, Şeytanın bir vesvesesini fark edince doğru bilgileri (âyetleri) hatırlar ve hemen gerçeği görürler. Şeytanlar, kendilerine kardeş olanları yanlış kurgulara çeker sonra da ellerinden geleni artlarına koymazlar.” (Araf 7/201-202)
[*] İltifat
[*] Hicret: Göç etmek
[*] Latif isminin anlamı Yusuf 12/100. âyetten alınmıştır.
[*] إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ
[*] Bakara 2/26-27’ye bkz.
[1*] Bakınız Bakara 2/218 ve ilgili dipnot
[2*] Ahzab 33/21